چرا برجام برای بورس مثبت است

🔹شاید اگر یک سال یا ۶ ماه قبل بود بورس از وقوع احتمالی برجام هراس داشت. هراس از تکرار سیاست سرکوب ارزی با رفع تحریم و بازگشت دلارهای نفتی وجود داشت و همین موضوع به معاملات بورس تهران شوک وارد کند. حالا اما داستان فرق کرده است. سهام در حالی با دلارهای کمتر از نیما نیز ارزنده است که حتی با وقوع برجام انتظار افت محسوس قیمت دلار وجود ندارد.

یک برآورد از نرخ دلار بر اساس نقدینگی

🔺حجم نقدینگی کشور احتمالا در این روزها به حدود ۴۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. به صورت تاریخی میانگین رشد نقدینگی در زمستان بالاتر از فصل‌های دیگر بوده است. در ده سال گذشته میانگین نرخ رشد نقدینگی ماهانه زمستان حدود ۴۰ درصد از دیگر فصل‌های سال بیشتر شده است. با توجه به میانگین نقدینگی ماهانه بیش از ۳ درصدی در فصل‌های گذشته احتمال این‌که حجم نقدینگی کشور تا پایان سال به بیش از ۵۱۰۰ میلیارد تومان برسد وجود دارد. اگر حتی میانگین ارزش دلاری نقدینگی کشور را لحاظ کنیم نرخ دلار ۳۰ هزار تومانی برای پایان سال ۱۴۰۰ نرخی هم‌سطح با میانگین تاریخی محسوب می‌شود.

🔺این موضوع به این معنا نیست که دلار نمی‌تواند افت بیشتری داشته باشد با این حال در وضعیت خروج سرمایه سنگین از اقتصاد کشور هر گونه سرکوب سنگین احتمالا با بازگشت سریع ارز همراه خواهد بود. در بازه‌ای زمانی ارزش دلاری نقدینگی کشور حتی به بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار (نیمه نخست سال ۹۶) نیز رسیده است که در ادامه فاجعه‌ای مانند سال ۹۶ تا سال ۹۹ رقم خورد. هر چقدر فشار بر قیمت ارز بیشتر شود احتمال التهاب سنگین‌تر در ادامه پررنگ‌تر خواهد بود. این در حالی است که با وقوع برجام در ابتدای سال احتمال افت قیمت دلار به کمتر از ۲۰ هزار تومان نیز مطرح بود

نکته دوم به اثر مثبت برجام در کاهش احتمالی نرخ سود بدون ریسک است. یکی از دلایل مشخص افزایش نرخ سود در اقتصاد کشور تقاضای بالای پول از سمت دولت برای تامین کسری بودجه است. دولت از طرق مختلف مانند فروش اوراق اقدام به تامین مالی می‌کند و این موضوع با رشد نرخ سود همراه خواهد بود. یا اینکه دولت از منابع بانکی استفاده می‌کند و به این طریق نیز با افزایش تقاضای پول نرخ سود را افزایش می‌دهد. برای پایین ماندن نرخ سود باید عرضه پول افزایش یابد که حکم چاپ پول از سوی بانک مرکزی را دارد و سرنوشتی مشخص را برای اقتصاد کشور رقم می‌زند. البته به نقل از همتی رییس بانک مرکزی گرچه دولت از روش‌های دیگر برای تامین کسری بودجه استفاده می‌کند با این حال این روش‌ها نیز در نهایت در ساختار معیوب اقتصاد کشور می‌تواند در میان‌مدت به چاپ پول ختم شود.

🔺موضوع دوم در خصوص بالا ماندن نرخ سود به انتظارات تورمی مرتبط می‌شود. انتظارات تورمی بالا مانع از کاهش نرخ سود خواهد بود. بدون برجام کاهش انتظارات تورمی بعید به نظر می‌رسد. حالا اگر برجام اتفاق بیفتد و حتی دست دولت به منابع نفتی برسد از میزان فشار به سایر بخش‌ها برای تامین کسری بودجه خود کم می‌کند و این موضوع در کنار کاهش انتظارات تورمی می‌تواند در کاهش نرخ سود موثر باشد یا حداقل مانع از رشد بیشتر نرخ سود شود. البته این موضوع نباید اشتباه برداشت شود که برجام تمام مشکلات اقتصاد کشور را حل می‌کند و به دنبال آن تورم و نرخ سود افت شدید پیدا خواهد کرد. برای رسیدن به سطوح پایین و پایدار تورم نیازمند اصلاح ساختاری بودجه و همچنین اصلاح نظام بانکی هستیم. با این حال به صورت کلی با کاهش تقاضای پول از سوی دولت حداقل فشار به ترازنامه بانک مرکزی برای جبران کسری بودجه دولت کاهش پیدا می‌کند و حداقل بانک مرکزی با همین نرخ رشد پایه پولی می‌تواند نرخ سود را بهتر مدیریت کند.

🔺احتمالا تجربه شکست‌خورده سال‌های ۹۲ تا ۹۶ همراه با سرکوب سنگین نرخ ارز و در عین حال بالا بردن نرخ سود برای کنترل پایدار تورم در ذهن تیم اقتصاد دولت کنونی باقی مانده است. صرف «نرخ سود» نمی‌تواند در کنترل موثر واقع شود و بدون اصلاحات نمی‌توان به این موضوع امیدوار بود. کاهش نرخ سود می‌تواند ارزش‌گذاری سهام را نسبت قیمت به درآمد انتظاری بالاتری رقم بزند و این موضوع می‌تواند در حمایت از قیمت سهام موثر باشد.